Sekonder lenfödem kanser tedavisi, radyoterapi, enfeksiyon veya travma gibi çeşitli faktörlerden sonra ortaya çıkan lenfatik sistemin bozulması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bu durum şişlik, ağrı, enfeksiyon ve hareket kısıtlılığı gibi problemlere yol açabilir. Sekonder lenfödem, primer lenfödeme kıyasla daha yaygındır ve yetişkinlerde daha sık görülür.
Sekonder Lenfödemin Yaygın Nedenleri
- Cerrahi Müdahale: Özellikle kanser tedavisi sırasında lenf nodlarının çıkarılması (lenfadenektomi) sekonder lenfödemin en yaygın nedenlerinden biridir. Meme kanseri, prostat kanseri ve melanom gibi durumlarda yapılan cerrahiler bu duruma yol açabilir.
- Radyoterapi: Kanser tedavisinde kullanılan radyasyon terapisi, lenfatik damarlara ve lenf nodlarına zarar vererek lenfödem gelişimine neden olabilir.
- Enfeksiyonlar: Lenfatik sistemde enfeksiyonlar, özellikle filaryazis gibi parazitik enfeksiyonlar, lenfödem gelişimine neden olabilir.
- Travma veya Yaralanma: Ciddi yaralanmalar, yanıklar veya cerrahi işlemler lenfatik sisteme zarar vererek sekonder lenfödem oluşturabilir.
- Tümörler: Lenf nodlarına veya lenfatik damarlara baskı yapan tümörler, lenf sıvısının normal akışını engelleyerek lenfödem oluşturabilir.
- Venöz Hastalıklar: Kronik venöz yetmezlik gibi durumlar, lenfatik sistem üzerinde ek bir yük oluşturarak lenfödem gelişimine katkıda bulunabilir.
Belirtiler
- Şişlik: Genellikle etkilenen kolda veya bacakta belirgin şişlik olur, ancak vücudun diğer bölgelerinde de görülebilir.
- Ağrı veya Rahatsızlık: Şişlik nedeniyle ağrı veya rahatsızlık hissi.
- Cilt Sertleşmesi ve Kalınlaşması: Cilt ve altındaki dokular sertleşebilir ve kalınlaşabilir.
- Cilt Enfeksiyonları: Lenfödemli bölgede cilt enfeksiyonlarına (örneğin selülit) yatkınlık artar.
- Hareket Kısıtlılığı: Şişlik ve sertlik, etkilenen bölgenin hareketini kısıtlayabilir.
- Cilt Değişiklikleri: Kızarıklık, sıcaklık artışı gibi cilt değişiklikleri.
Tedavi Seçenekleri
- Kompresyon Terapisi: Kompresyon çorapları veya bandajlar kullanarak lenf sıvısının drenajını teşvik eder ve şişliği azaltır.
- Manuel Lenf Drenajı (MLD): Lenf sıvısının drenajını artırmak için özel masaj teknikleri.
- Egzersiz: Lenf sıvısının akışını teşvik etmek için hafif egzersizler.
- Cilt Bakımı: Enfeksiyon riskini azaltmak için düzenli cilt bakımı.
- Cerrahi Müdahale: Lenfovenöz anastomoz (LVA) veya vaskülarize lenf nodu transferi (VLNT) gibi cerrahi prosedürler bazı durumlarda düşünülebilir.
Cerrahi işlemler sekonder lenfödem tedavisinde önemli bir rol oynar ve ilerleyen vakalarda hastalığın kontrol altına alınmasında oldukça etkilidir. Ancak her hasta için cerrahi işlem uygun olmayabilir. Doktorunuzhastanın genel sağlık durumu, lenfödem evresi ve diğer faktörleri göz önünde bulundurarak cerrahi işlemin uygun olup olmadığını değerlendirecektir.
Sekonder lenfödemde uygulanan cerrahi işlemler genel olarak iki kategoriye ayrılır:
- Fizyolojik Cerrahiler
- Lenfatik Venöz Anastomoz (LVA):
LVA işleminde lenf damarları venöz sisteme bağlanır. Bu sayede lenf sıvısı venöz sistem yoluyla dolaşıma girer ve dokularda birikmesi önlenir. LVA işlemi genellikle kol veya bacaklarda kullanılır.
LVA işleminin aşamaları:
- Anestezi: Hasta genel anestezi altına alınır.
- Cilt insizyonu: Lenf damarlarının bulunduğu bölgede cilt insizyonu yapılır.
- Lenf damarlarının ve venöz sistemin bağlanması: Lenf damarları ve venöz sistem mikrocerrahi teknikler kullanılarak ince dikişlerle bağlanır.
- Yara kapatılması: Cilt insizyonu dikişlerle kapatılır.
LVA işleminin faydaları:
- Şişliği azaltır
- Ağrıyı ve hassasiyeti azaltır
- Hareket kabiliyetini artırır
- Hastanın yaşam kalitesini yükseltir
- Kompresyon giysisi ihtiyacını ortadan kaldırır
- İzi çok küçüktür ve neredeyse kaybolur
- Vaskülarize Lenf Nodu Transferi (VLNT):
VLNT işleminde sağlıklı lenf düğümleri hasarlı bölgeye nakledilir. Nakledilen lenf düğümleri adeta bir sünger görevi görerek lenf sıvısının toplanması ve dolaşıma girmesi için yeni bir yol oluşturur. VLNT için gereken lenf düğümleri genellikle boyun ve kasık bölgesinden alınır.
VLNT işleminin aşamaları:
- Anestezi: Hasta genel anestezi altına alınır.
- Donör bölgenin seçimi: Sağlıklı lenf düğümleri, genellikle boyun, karın veya kasık bölgesinden alınır.
- Alıcı bölgenin hazırlanması: Hasarlı bölgede lenf düğümlerinin yerleştirileceği alan hazırlanır.
- Lenf düğümlerinin nakli: Donör bölgeden alınan lenf düğümleri alıcı bölgeye mikrocerrahi teknikler kullanılarak nakledilir.
- Yara kapatılması: Cilt insizyonları dikişlerle kapatılır.
VLNT işleminin faydaları:
- Şişliği azaltır
- Ağrıyı ve hassasiyeti azaltır
- Hareket kabiliyetini artırır
- Hastanın yaşam kalitesini yükseltir
- Kompresyon giysisi ihtiyacını ortadan kaldırır!! (Yazılarda buna önem verelim)
- Redüktif Cerrahi
Liposuction ve Vaser liposuction:
Liposuction ve Vaser liposuction fonksiyonel (LVA,VLNT) lenfödem tedavilerine ek olarak lenfödem belirtilerini hafifletmede ve hastanın yaşam kalitesini iyileştirmede önemli bir rol oynayabilecek iki cerrahi yöntemdir. Her iki yöntem de yağ hücrelerini parçalayarak ve vücuttan uzaklaştırarak lenf sıvısının dolaşımını iyileştirmeye yardımcı olur.
2.1. Liposuction:
Liposuction, yağ hücrelerini parçalayarak ve ardından emerek vücuttan uzaklaştırmak için bir kanül kullanan bir işlemdir. Bu işlem, kol, bacak, karın ve kalça gibi lenfödemden etkilenen birçok bölgede kullanılabilir. Liposuction’ın lenfödem tedavisindeki faydaları şunlardır:
- Şişliği azaltır
- Ağrıyı ve hassasiyeti azaltır
- Hareket kabiliyetini artırır
- Hastanın yaşam kalitesini yükseltir
2.2. Vaser Liposuction:
Vaser liposuction, geleneksel liposuctiona göre daha az travmatik bir yöntemdir. Bu işlemde, yağ hücrelerini parçalamak için ultrasonik dalgalar kullanılır. Parçalanan yağ hücreleri daha sonra emilir. Vaser liposuction’ın lenfödem tedavisindeki faydaları şunlardır:
- Daha az travmatik
- Daha hassas
- Daha pürüzsüz sonuçlar
Cerrahi İşlem Sonrası:
Cerrahi işlemden sonra hastalar genellikle hastanede 1-2 gün kalırlar. Doktorunuz size özel talimatlar verecektir. Bu talimatlar genellikle şunları içerir:
- Yaranın temiz ve kuru tutulması
- Antibiyotik kullanımı
- Ağrı kesici kullanımı
- Kompresyon bandajı veya çorabı giyme
- Egzersizden kaçınma
- Düzenli doktor kontrolleri
Cerrahi işlem sonrası iyileşme süreci hastanın genel sağlık durumuna ve cerrahi işlemin kapsamına göre değişir. Tam iyileşme genellikle birkaç hafta veya ay sürer.
Cerrahi İşlemden Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Ciltte kızarıklık, şişlik, ağrı veya akıntı gibi herhangi bir enfeksiyon belirtisi görürseniz doktorunuza bildirin.
- Yaranızı tahriş edebilecek sabunlar, deodorantlar veya diğer ürünlerden kaçının.
- Bol su için ve sağlıklı beslenin.
- Sigara içmekten kaçının.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Doktorunuzun talimatlarına uyun.
2.3. Charles ve diğer doku küçültme ameliyatları
### Charles Prosedürü ve Lenfödem Tedavisi için Diğer Azaltıcı Ameliyatlar
#### Charles Prosedürü
- **Nedir?**
Charles prosedürü, lenfödemden etkilenen dokunun çıkarıldığı bir ameliyattır. Lenfödem, fazla sıvının vücutta belirli bölgelerde şişlik yapmasına neden olan bir durumdur.
- **Ameliyat sırasında ne olur?**
Cerrahlar, şişmiş dokuyu çıkarır ve genellikle vücudunuzun başka bir bölgesinden alınan bir deri grefti ile değiştirir.
- **Ameliyattan sonra ne beklenir?**
Başlangıçta biraz ağrı ve şişlik olabilir. Doğru iyileşme ve bakım için birkaç gün hastanede kalmanız gerekebilir.
- **Kalış süresi:**
Genellikle hastanede kalış süresi yaklaşık bir haftadır, ancak iyileşmenize bağlı olarak değişebilir.
- **Ameliyat sonrası önlemler:**
- Doktorunuzun talimatlarını dikkatle takip edin.
- Ameliyat bölgesini temiz ve cildi nemli tutun.
- Ağır kaldırma ve zorlayıcı aktivitelerden kaçının.
- İyileşmeyi izlemek için tüm takip randevularına katılın.
Unutmayın: Primer lenfödem kontrol altına alınabilir bir hastalıktır. Doğru tedavi ve destek ile bu hastalıkla mücadelede başarılı olabilir ve hayatınızın her anını dolu dolu yaşayabilirsiniz.
Bu metin primer lenfödemde uygulanan cerrahi işlemler hakkında genel bir bilgi sunmaktadır. Her hastaya özel tedavi planı doktor tarafından oluşturulmalıdır.
Not: Bu metin tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa doktorunuza danışmanız önemlidir.
